Zespół nadbrzeżnych stanowisk ogniowych oraz obiektów pomocniczych, zlokalizowanych w schronach mający na celu obronę Polski od strony morza. Baterie nadbrzeżne powstawały w tym rejonie już w okresie przed I Wojną Światową, kolejnym etapem rozwoju było powstanie w okresie międzywojennym jednostek na Helu i Oksywiu. System obrony wybrzeża jako rozproszony był bardziej efektywny, odporny na uderzenie wroga od okrętu o porównywalnej silę ognia.
Baterie Artylerii Stałej
W latach świetności tworzyły największy i najlepiej zorganizowany system obrony artyleryjskiej polskiego wybrzeża. Wszystko zaczęło się gdy po II wojnie światowej powstała koncepcja budowy silnej linii obrony wybrzeża. Szkielet systemu powstał do drugiej połowy lat 50. W sumie zbudowano 11 Baterii Artylerii Stałej, skupionych w rejonach bazowania floty Marynarki Wojennej. Wszystkie baterie były doskonale i nowocześnie wyposażone. Wszystkie ważne obiekty niezbędne dla ich funkcjonowania były ukryte w schronach żelbetowych i rozproszone w terenie. Miało to zapewnić małą wrażliwość na ogień przeciwnika i długie przetrwanie na polu walki. Niestety w obliczu rozwoju środków napadu powietrznego zmieniono koncepcję obrony wybrzeża. Wtedy główny ciężar obrony spadł na Wojska Lotnicze i Wojska Obrony Powietrznej, a baterie powoli stawały się reliktem zimnej wojny. To w końcu lat 70-tych doprowadziło do powolnej śmierci i wyłączenia tych obiektów ze służby. .Jedną z przyczyn likwidacji BAS-ów mógł być rozwój broni rakietowej i wzrost zagrożenia środkami napadu powietrznego.
Budowa 25 Baterii Artylerii Stałej została zaakceptowana 7 stycznia 1952 roku. Do jej obsługi przeznaczono 150 żołnierzy i 2 pracowników cywilnych. Bateria miała za zadanie obronę portu w Gdańsku oraz obronę wschodnich akwenów Zatoki Gdańskiej. Bateria od 6 lipca 1955 roku weszła w skład 32 Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej. W połowie 1965 roku została ona wcielona do 9 Flotylli Obrony Wybrzeża na Helu. Następnie bateria przeszła w stan ciągłej konserwacji w latach 70 XX wieku. Z konserwacji zrezygnowano w 1977 roku. Obecnie teren baterii, jest po mimo częściowej lokalizacji na terenie portu, praktycznie ogólnie dostępny. W skład baterii wchodziły cztery stanowiska ogniowe z działami kalibru 130mm, główny punkt kierowania ogniem, centrala artyleryjska, zapasowy punkt kierowania ogniem, magazyn amunicji, dwa magazyny amunicji specjalnej, dwa wzmocnione punkty obserwacyjne, dwa schrony obsługi, elektrownia z podstacja wysokiego napięcia. Wszystkie obiekty z tamtego okresu były oznaczone własnym numerem, określającym przynależność do danej baterii oraz funkcję.
11 BAS przydzielono numery serii 100
13 BAS przydzielono numery serii 200
17 BAS przydzielono numery serii 300
19 BAS przydzielono numery serii 400
9 BAS przydzielono numery serii 500
25 BAS przydzielono numery serii 600
28 BAS przydzielono numery serii 700
31 BAS przydzielono numery serii 800
34 BAS przydzielono numery serii 900
27 BAS przydzielono numery serii 1000
3 BAS przydzielono numery serii 1100
601 - stanowisko ogniowe oraz nieistniejące 602,603,604 (zlikwidowane)
605 - centrala artyleryjska
606 - główny punkt kierowania ogniem
607 - zapasowy punkt kierowania ogniem
609 - elektrownia
611 - schron obsługi
613 - magazyn amunicji - częściowo zniszczony podczas budowy terminala DCT Gdańsk
615,616 - magazyny amunicji
- koszary
- wieże obserwacyjne wraz ze schronami Westerplatte oraz Górki Zachodnie
Nr 1-4 oznaczały stanowiska ogniowe
Nr 5 oznaczał centralę artyleryjską
Nr 6-8 oznaczały GPKO i ZPKO (zawsze niższy numer posiadało GPKO)
Nr 9 oznaczał elektrownię
Nr 11,12 oznaczały schrony OPL dla załogi
Nr 13-16 oznaczały schrony na amunicję
Nr 17,18 oznaczały schrony-garaże dla reflektorów
Nr 19,20 oznaczały punkty obserwacji dwubocznej
Nr 21 oznaczał stanowisko dowodzenia
Nr 22,23 oznaczały schrony-garaże dla agregatów do reflektorów
Nr 25 oznaczał pomocniczy schron na agregat zasilający
Główny Punkt Kierowania Ogniem (nr. 606)
GPKO 25 BAS zbudowano na lewym skrzydle, w pobliżu koszar, w postaci 5-kondygnacyjnej wieży integralnie połączoną ze schronem dowodzenia. Grubość ścian schronu wynosiła 170cm, a stropu 130cm. Ściany i strop wieży miały różne grubości: średnio od 50 do 30cm. Na 5 kondygnacji zamontowano dalocelownik WBK-1, a piętro niżej dalmierz DM-4 o bazie optycznej 4m. Schron i wieżę łączył przelotowy korytarz. W schronie umieszczono maszynownię, aparaturę filtrowentylacyjną i pomieszczenia socjalne załogi. Aby umożliwić transport wyposażenia wielkogabarytowego zaprojektowano specjalne wyjście techniczne z maszynowni. Około 1956 roku dobudowano na szczycie wieży stację radaru artyleryjskiego Załp-B.
(Po prawej) Stanowisko GPKO
(Po lewej) Poligon (d.budynek koszarowy 25 BAS)-nie istnieje
Na całym obiekcie rozrzucone są tabliczki m.in (TEREN PRYWATNY, STREFA NIEBEZPIECZNA itp.) Radzimy uważać na ochronę. Niektórzy ponoć mieli z nimi do czynienia, lecz nam to się nigdy nie zdarzyło, a byliśmy tam już wiele razy. Poszczególne budowle zostały wyburzone przy okazji rozbudowy Portu Północnego i DCT. Obiekty tę, są częścią naszej historii, niestety przez czas i brak uwagi popadają w zapomnienie. Władzę nie reagują na listy miłośników architektury wojennej. Wygląda na to że musimy wziąć sprawy w swoje ręce i wspólnie odratować to co jeszcze jest do odratowania. Ogólna ocena: 7/10
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz